Μεγάλο πλήγμα για την τροφοδοσία πετρελαίου στην Ελλάδα και την Ιταλία βλέπουν τα διεθνή ΜΜΕ Το ενδεχόμενο να προχωρήσει το Ιράν σε κλείσιμο...
Το ενδεχόμενο να προχωρήσει το Ιράν σε κλείσιμο των Στενών του Hormuz – ως αντίποινα για πιθανό αμερικανικό πλήγμα στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις – συνιστά ωρολογιακή βόμβα για την παγκόσμια οικονομία, με καταστροφικές επιπτώσεις στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα πετρελαίου.
Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε σε εκρηκτική άνοδο τιμών, ενεργειακό πανικό διεθνώς και ανεπανόρθωτο πλήγμα στην τροφοδοσία καυσίμων στην ελληνική αγορά, προκαλώντας ελλείψεις, ακρίβεια και γεωπολιτική αναταραχή χωρίς προηγούμενο, όπως τονίζουν δειθνή μέσα, μεταξύ των οποίων και το EurAsian Times.
Παγκόσιο πατατράκ στην αγορά πετρελαίου
Μια σοβαρή διαταραχή στο Στενό του Hormuz θα μπορούσε να προκαλέσει άμεσο σοκ στις αγορές πετρελαίου.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, η τιμή του Brent ενδέχεται να εκτιναχθεί στα 150–200 δολάρια ανά βαρέλι, από τον μέσο όρο των 85 δολαρίων το 2025.
Μια τέτοια αύξηση δεν θα επιβάρυνε μόνο τους καταναλωτές με υψηλό κόστος καυσίμων, αλλά θα πυροδοτούσε και έκρηξη του παγκόσμιου πληθωρισμού.
Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), κάθε αύξηση 1% στην τιμή του πετρελαίου συνεπάγεται άνοδο του πληθωρισμού κατά 0,3 έως 0,4 ποσοστιαίες μονάδες παγκοσμίως.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές αναμένεται να αντιδράσουν έντονα—με πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών, ιδιαίτερα στις χώρες εισαγωγής πετρελαίου (οι αγορές της Ινδίας αντέδρασαν ήδη σήμερα το πρωί), ενώ τα νομίσματα αυτών των χωρών θα μπορούσαν να αποδυναμωθούν καθώς θα διευρύνονται τα εμπορικά ελλείμματα.
Οι κεντρικές τράπεζες ενδέχεται να απαντήσουν με περιοριστική νομισματική πολιτική, γεγονός που θα μπορούσε να περιορίσει τις αναπτυξιακές προοπτικές εν μέσω αυξανόμενων πληθωριστικών πιέσεων.
Μεγάλο πλήγμα για την τροφοδοσία πετρελαίου στην Ελλάδα
Οι πιο ευάλωτες οικονομίες είναι οι μεγάλες εισαγωγείς πετρελαίου, κυρίως στην Ασία.
Η Κίνα λαμβάνει άνω του 40% του αργού πετρελαίου της μέσω του Hormuz, η Ινδία εξαρτάται κατά περίπου 35%, ενώ Ιαπωνία και Νότια Κορέα σχεδόν εξ ολοκλήρου βασίζονται σε πετρέλαιο από τον Κόλπο.
Και οι ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, θα αντιμετώπιζαν διακοπές στην τροφοδοσία.
Οι επιπτώσεις θα επεκτείνονταν και σε αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, που εισάγουν διυλισμένα προϊόντα από τη Μέση Ανατολή.
Ειρωνικά, ακόμα και οι εξαγωγείς πετρελαίου του Περσικού Κόλπου θα υφίσταντο πλήγμα.
Η Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) θα αντιμετώπιζαν τεράστιες απώλειες εσόδων εάν τα τάνκερ καθηλώνονταν, παρότι δεν είναι οι άμεσοι υπαίτιοι της κρίσης.
Η κρίση στη Μέση Ανατολή επηρεάζει την ελληνική οικονομία
Βέβαια, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προσπαθεί να καθησυχάσει.
«Δεν πρόκειται να σχολιάσω υπό καμία συνθήκη στρατιωτικές διαβουλεύσεις», δήλωσε ο κυβερνητικός ηγέτης.
«Οι Ένοπλες Δυνάμεις εξετάζουν, φυσικά, διάφορα σενάρια για να είναι προετοιμασμένες για κάθε ενδεχόμενο», πρόσθεσε ο Μητσοτάκης.
Ωστόσο, τα σενάρια περί επικείμενης επίθεσης στη Σούδα είναι «αβάσιμα», τόνισε ο Πρωθυπουργός σε συνέντευξη σε ραδιοφωνικό σταθμό: «Δηλώνω ρητά και κατηγορηματικά ότι μια τέτοια πιθανότητα δεν διαγράφεται στον ορίζοντα».
Πραγματικά, ήδη είναι ορατές οι οικονομικές συνέπειες της κρίσης στη Μέση Ανατολή για την Ελλάδα.
Η κυβέρνηση αναμένει για φέτος οικονομική ανάπτυξη 2,3%.
Αυτό θα ήταν πάνω από το διπλάσιο του μέσου όρου που προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα 27 κράτη-μέλη.
Σημαντικός μοχλός ανάπτυξης είναι ο Τουρισμός, όμως τώρα κινδυνεύει να παγώσει.
Πέρυσι, 621.000 Ισραηλινοί τουρίστες επισκέφθηκαν την Ελλάδα.
Για φέτος αναμένονταν περίπου 800.000 επισκέπτες από το Ισραήλ. Όμως τώρα σημειώνονται μαζικές ακυρώσεις.
Τα ισραηλινά αεροδρόμια είναι προς το παρόν κλειστά για πολιτικές πτήσεις.
Επίσης, τουρίστες από τις ΗΠΑ, που αποτελούν ολοένα και πιο σημαντικό κοινό για την Ελλάδα, ενδέχεται να αποφύγουν την ανατολική Μεσόγειο, εάν ο πόλεμος επεκταθεί (προσθέστε σε αυτό και την υποτίμηση του δολαρίου, που μειώνει την αγοραστική δύναμή τους στο εξωτερικό).
Σημειωτέον, εάν οι τιμές της ενέργειας αυξηθούν λόγω της κρίσης στη Μέση Ανατολή, αυτό θα αποτελέσει ακόμη ένα πλήγμα για την ελληνική οικονομία.
Καταρρέει το δολάριο, κρίση στη Μέση Ανατολή - Κλονίζεται ο Τουρισμός
Η σκιά μιας νέας κρίσης πλανάται λοιπόν πάνω από τον πυλώνα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, τον Τουρισμό, αναφέρει, αν και κεκαλυμμένα πίσω από στείρες προβλέψεις για το ΑΕΠ, η αμερικανική Morgan Stanley…
Ενώ η χώρα πανηγυρίζει για τις επιδόσεις της μετά την πανδημία, λέει η τράπεζα, ένα νέο – και εν πολλοίς υποτιμημένο – ρίσκο αρχίζει να διαφαίνεται στον ορίζοντα: η υποτίμηση του δολαρίου. Και η απειλή δεν είναι καθόλου αμελητέα…
Όπως επισημαίνεται, με το δολάριο να διολισθαίνει απότομα στις διεθνείς αγορές, οι επενδυτές αρχίζουν να ανησυχούν: μήπως η ελκυστικότητα της Ελλάδας για τους τουρίστες εκτός Ευρωζώνης μειωθεί ραγδαία;
Η εξάρτηση της χώρας από τον Τουρισμό είναι βαθιά και πολυεπίπεδη.
Όπως αποκαλύπτει το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδιών, ο τουρισμός αντιστοιχεί σε πάνω από το 20% του ΑΕΠ, δηλαδή ένα στα πέντε «παραγόμενα» ευρώ της χώρας έρχεται από βαλίτσες, check-in και ξαπλώστρες.
Και τώρα αυτός ο μηχανισμός ανάπτυξης απειλείται από έναν παράγοντα που η κυβέρνηση και οι φορείς του τουρισμού δείχνουν να αγνοούν επιδεικτικά: την ισοτιμία του δολαρίου, αλλά και από την κρίση στη Μέση Ανατολή.
Ορισμένοι αναλυτές σπεύδουν να καθησυχάσουν, σημειώνοντας ότι οι Αμερικανοί τουρίστες συνεισέφεραν μόλις το 7% των τουριστικών εσόδων της χώρας το 2024.
Όμως, όπως λέει η Morgan Stanley, το πρόβλημα δεν είναι μόνο η Αμερική – είναι η ευρύτερη επίδραση της πτώσης του δολαρίου στις διεθνείς τουριστικές ροές, από κάθε χώρα εκτός ευρωζώνης που διασυνδέεται με το αμερικανικό νόμισμα.
Έρευνα του ΔΝΤ αποκαλύπτει ότι κάθε 10% υποτίμηση του νομίσματος μιας χώρας οδηγεί σε 1,1% μείωση του όγκου τουριστών.
Αν το δολάριο συνεχίσει να διολισθαίνει, το πλήγμα μπορεί να είναι καίριο – ιδιαίτερα σε μια εποχή που ο τουριστικός ανταγωνισμός στην περιοχή εντείνεται (Τουρκία, Κροατία, Αίγυπτος).
Η ελληνική οικονομία στηρίζεται εδώ και χρόνια στους ξένους επισκέπτες.
Αν η ελκυστικότητα της χώρας υποχωρήσει – όχι λόγω ποιότητας, αλλά λόγω συναλλαγματικού κόστους – τότε τα τουριστικά έσοδα μπορεί να γνωρίσουν ύφεση για πρώτη φορά μετά την πανδημία. Και τότε, το 20% του ΑΕΠ κινδυνεύει να «εξατμιστεί».
Το success story θα γίνει εφιάλτης
Πέρα από τα παραπάνω, σύμφωνα με το ετήσιο report του ESM, ο κίνδυνος εκτροχιασμού λόγω ελλείμματος είναι ορατός… δεδομένου ότι ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι σοκαριστικό.
Παρά τα πρωτογενή πλεονάσματα και την αύξηση των εσόδων, το εξωτερικό ισοζύγιο παραμένει ένα διαρκώς επιδεινούμενο πρόβλημα, με το έλλειμμα να φτάνει το 6,4% του ΑΕΠ – υπερδιπλάσιο από τα προ πανδημίας επίπεδα.
Πρόκειται για δομική ανισορροπία που απειλεί την ανταγωνιστικότητα της χώρας.
Επίσης, μπορεί τα NPLs στις τράπεζες να μειώθηκαν στο 3,4%, αλλά ο εφιάλτης δεν τελείωσε.
Πάνω από €74 δισ. σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια βρίσκονται στα χέρια των servicers – ποσό που ισοδυναμεί με το 31,4% του ΑΕΠ!
Με το 75% των πλειστηριασμών να αποτυγχάνουν, η νέα πτωχευτική διαδικασία μοιάζει με «κουφάρι» χωρίς αποτελεσματικότητα.
Όπως επισημαίνει ο ESM, η Ελλάδα παραμένει εγκλωβισμένη σε έναν κύκλο επενδύσεων που δεν ενισχύουν την παραγωγική της βάση.
Το παραγωγικό χάσμα με την Ευρωζώνη παραμένει τεράστιο, γεγονός που απειλεί τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους.
Αν δεν κλείσει η «ψαλίδα», τα περιθώρια σταθερότητας στενεύουν επικίνδυνα.
Την ίδια στιγμή, παρά την υποχώρηση συνολικού πληθωρισμού στο 3%, ο επίμονα υψηλός πληθωρισμός υπηρεσιών δείχνει πως η μάχη δεν έχει κερδηθεί.
Οι πιέσεις στις τιμές απειλούν την αγοραστική δύναμη και ενισχύουν την κοινωνική δυσαρέσκεια.
Η συγκυρία, λοιπόν, μπορεί να ευνοεί την Ελλάδα, αλλά ο εφησυχασμός είναι ο μεγαλύτερος εχθρός.
Με κρίσιμες μεταρρυθμίσεις να καθυστερούν και την παραγωγικότητα στάσιμη, η χώρα κινδυνεύει να παγιδευτεί ξανά σε έναν φαύλο κύκλο αδυναμιών.
Το success story μπορεί να γίνει εφιάλτης, αν η οικονομία δεν αλλάξει ταχύτητα τώρα.
Τι θα σήμαινε για τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Το ενδεχόμενο αποκλεισμού του Στενού του Hormuz έχει σοβαρές στρατηγικές και οικονομικές συνέπειες για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ουάσιγκτον διατηρεί εκτεταμένο δίκτυο στρατιωτικών βάσεων στον Κόλπο, σε Μπαχρέιν, Κατάρ και ΗΑΕ, κυρίως για την προστασία των ενεργειακών ροών και την αποτροπή περιφερειακών επιθέσεων.
Ένα κλείσιμο θα απειλούσε την ελευθερία πλοήγησης του αμερικανικού ναυτικού και πιθανόν να ενέπλεκε τις ΗΠΑ σε έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο.
Οι ανησυχίες για την ασφάλεια των βάσεών τους θα εντείνονταν, και δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ζημιών σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή πολεμικά πλοία.
Οικονομικά, παρότι οι ΗΠΑ έχουν μειώσει την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο του Κόλπου λόγω αυξημένης εγχώριας παραγωγής, η εκτόξευση των παγκόσμιων τιμών πετρελαίου θα επηρέαζε και αυτές: στον πληθωρισμό, τις χρηματοπιστωτικές αγορές και τη γενικότερη οικονομική σταθερότητα.
Εναλλακτικές & Αναχώματα
Η επιδίωξη μείωσης της εξάρτησης από το Hormuz έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη αγωγών παράκαμψης.
Ο East-West Petroline της Σαουδικής Αραβίας, με χωρητικότητα 5 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, κατευθύνει το πετρέλαιο προς το λιμάνι Yanbu στην Ερυθρά Θάλασσα.
Ενώ ο αγωγός Habshan–Fujairah των ΗΑΕ μπορεί να μεταφέρει 1,5 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως απευθείας προς τον Κόλπο του Ομάν.
Από κοινού, αυτοί οι αγωγοί μπορούν να ανακατευθύνουν περίπου 6,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, καλύπτοντας μόλις το ένα τρίτο της ημερήσιας κίνησης μέσω του Hormuz.
Σε επίπεδο ετοιμότητας, οι χώρες του ΟΟΣΑ διατηρούν στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου (SPR).
Μόνο το αμερικανικό SPR μπορεί να απελευθερώσει περίπου 4,4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα για 90 ημέρες.
Ωστόσο, αυτά είναι προσωρινά «μαξιλάρια» και όχι βιώσιμες λύσεις.
Καθοριστικά, δεν υπάρχει εναλλακτική θαλάσσια διαδρομή για τις εξαγωγές πετρελαίου του Περσικού Κόλπου, γεγονός που αναδεικνύει τον αναντικατάστατο ρόλο του Hormuz.
Οι μακροπρόθεσμες οικονομικές και στρατηγικές επιπτώσεις
Πέρα από τις άμεσες αυξήσεις τιμών, μια διαταραχή στο Hormuz θα επιτάχυνε τις διαρθρωτικές αλλαγές στον ενεργειακό τομέα.
Οι χώρες θα επιδιώξουν ταχύτερα τη διαφοροποίηση πηγών πετρελαίου, τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές και την αύξηση της εγχώριας παραγωγής.
Η ενεργειακή ασφάλεια θα τεθεί στην κορυφή της εθνικής ατζέντας.
Τα ναυτιλιακά και ασφαλιστικά κόστη στην περιοχή θα εκτοξευθούν, με τα πολεμικά ασφάλιστρα (war risk premiums) στα τάνκερ να έχουν αυξηθεί έως και δέκα φορές κατά περιόδους υψηλής έντασης, όπως το 2019.
Αναμένεται επίσης αύξηση αμυντικών δαπανών, ενίσχυση της περιφερειακής αμυντικής συνεργασίας και εκσυγχρονισμός ναυτικών δυνάμεων.
Η αποσταθεροποίηση θα πλήξει και τις περιφερειακές οικονομίες που εξαρτώνται από τα έσοδα του πετρελαίου, ενδεχομένως προκαλώντας εσωτερικές αναταραχές, ιδιαίτερα σε χώρες με εύθραυστα πολιτικά συστήματα ή δημοσιονομικές ανισορροπίες.
Τι δείχνει η ιστορική εμπειρία
Ο «Πόλεμος των Τάνκερ» μεταξύ Ιράν και Ιράκ τη δεκαετία του 1980 αποτελεί εύγλωττο προηγούμενο.
Και οι δύο χώρες επιτέθηκαν σε πετρελαιοφόρα στον Κόλπο, προκαλώντας σημαντικές, έστω και προσωρινές, διαταραχές.
Τα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατακόρυφα, ενώ η παγκόσμια ναυτιλία επηρεάστηκε, παρότι το Hormuz παρέμεινε ανοιχτό.
Πιο πρόσφατα, το 2019, σημειώθηκε νέα ένταση, με το Ιράν να κατηγορείται για επιθέσεις σε εμπορικά τάνκερ και για την κατάρριψη αμερικανικού drone.
Παρότι το Στενό δεν έκλεισε, οι τιμές πετρελαίου αυξήθηκαν κατά 4–6%, αποδεικνύοντας πόσο ευαίσθητες είναι οι αγορές ακόμη και σε αντιληπτές απειλές.
Τι μεταφέρεται μέσω των Στενών του Hormuz;
Από το Hormuz διέρχονται περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως αργού πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία (~6,5 εκατ. βαρέλια), το Ιράκ (~3,3 εκατ.), τα ΗΑΕ (~2,8 εκατ.), το Κουβέιτ (~2,1 εκατ.) και το Ιράν (~1,3 εκατ.).
Επιπλέον, διακινούνται τεράστιες ποσότητες LNG, διυλισμένων προϊόντων, πετροχημικών, εμπορευματοκιβωτίων και χύδην φορτίων.
Μόνο το Κατάρ εξάγει περίπου 77 εκατομμύρια τόνους LNG ετησίως, εκ των οποίων σχεδόν το 70% διακινείται μέσω του Hormuz.
Παρά την παγκόσμια διαφοροποίηση του εμπορίου και των ενεργειακών πηγών, ο όγκος και η σημασία των μεταφορών μέσω του Στενού διασφαλίζουν τη διαρκή στρατηγική του σημασία.
.jpeg)
COMMENTS